Champagnerode Rabarber
BESCHRIJVING
Champagnerode Rabarber is in de jaren twintig van de vorige eeuw ontstaan in Kennemerland in Noord-Holland. Het ras wordt nu ook op Texel geteeld. De pol wordt ongeveer dertig centimeter diep geplant en moet aan het begin vochtig gehouden worden. Het is belangrijk om de rabarber op vruchtbare grond te planten en tijdens het groeiseizoen extra te bemesten. Het wordt aangeraden de plant niet in het groeiseizoen te oogsten. Verder is het advies de rabarber na vijf jaar over te planten naar een nieuwe plek waar eerder geen rabarber stond. Voor zover bekend zijn er nog maar twee producenten van de Champagnerode Rabarber in Nederland; zij produceren hun eigen pollen.
Rabarber is lid van de kleine familie van de duizendknoopachtigen zoals ook boekweit en zuring. Een kenmerk van alle familieleden is de gelede stengel met veel dikke knopen. De gemiddelde hoogte van de Champagnerode Rabarber is vijftig centimeter, maar hij kan wel één meter hoog worden. De kleur van de stengels is rood. De Champagnerode heeft een delicate, friszure smaak en laat een licht sprankelend gevoel in de mond achter. De friszurige smaak wordt veroorzaakt door appelzuur, oxaalzuur en citroenzuur. Appelzuur heeft een bloedreinigende werking, citroenzuur geeft de frisse smaak aan de rabarber en oxaalzuur het rinse gevoel in de mond. Oxaalzuur kan echter ook de opname van kalk uit de voeding bemoeilijken.
CULINAIR GEBRUIK
Het eetbare deel is de steel. De bladeren worden niet gegeten omdat ze te veel oxaalzuur bevatten, waardoor ze te zuur zijn. Een weetje buiten het culinaire gebruik om: het blad is wel uitstekend te gebruiken om er een extract van te maken. Samen met een zeepoplossing is dit een prima bestrijdingsmiddel tegen luizen en andere insecten in de tuin.
Deze rabarber is een veelzijdige groente met veel culinaire toepassingen. Makkelijk te gebruiken in cake, taarten, desserts, compote, jam, chutney en rabarbermoes. Ook is het heerlijk om de rabarber in suiker, witte wijn, sinaasappel en specerijen net aan gaar te pocheren. Een heerlijk toetje met wat geklopte room. Vroeger werd deze rabarber gegeten als bijgerecht en af en toe gebruikt om rabarberwijn te maken. Vanwege de hoge zuurgraad werd tijdens het koken een stukje krijt toegevoegd.
Tegenwoordig is bekend dat de hoeveelheid (oxaal)zuur niet veel hoger is dan die in spinazie en dat het, als onderdeel van een gevarieerde voeding, niet schadelijk is voor de gezondheid. En we weten tegenwoordig dat het voor de smaak beter is om geen krijt toe te voegen.
ONTDEK HET ARK VAN DE SMAAK BOEK
Wil je meer weten over voedsel en verhalen lezen over gastronomische erfgoed? Bekijk het boek “DE ARK VAN DE SMAAK” in onze webshop.
Huidige situatie
De Champagnerode Rabarber wordt tegenwoordig nog op beperkte schaal geoogst voor lokale verkoop, maar hij wordt vooral in particuliere moestuinen geteeld. Een van de redenen hiervoor is dat veel consumenten in de jaren zestig en zeventig niet langer op zoek waren naar verse, lokaal geteelde rabarber en de voorkeur gaven aan de kant-en-klare ingemaakte variant. Er zijn maar twee boeren die elk seizoen nog enkele honderden bossen Champagnerode Rabarber telen. Daarom plaatste het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) van Wageningen University & Research deze rabarbervariëteit op de zogenaamde Oranje Lijst van zeldzame groenterassen.
Liefhebber Jaap Vlaming heeft in zijn moestuin op Texel zo’n kleine honderd rassen rabarber staan, waaronder de Champagnerode. Daarmee heeft hij, naast de verzameling van Harlow Carr uit Harrogate in Engeland, de grootste verzameling rabarber van de wereld. Overal vandaan nam hij van zijn reizen een stekje met een verhaal mee. Maar ook op Texel vond hij bijzondere rassen, vooral in oude boerentuinen; sommige heeft hij de naam gegeven van de boerenfamilie waar hij ze vond zoals de Tante Welmoed. Enkele honderden bossen per seizoen worden geteeld door tuinder Wim Bijma in Amsterdam. Hij naam in de jaren tachtig van de vorige eeuw planten van dit ras over van tuinder Jan Geschiere toen die met zijn bedrijf in Spaarndam stopte. Een variant van de Champagnerode is de Frambozenrode, een naoorlogs Nederlands ras, waarschijnlijk uit het oosten van het land. De Frambozenrode heeft een mooie kleur en redelijk goede opbrengst.