Twentse Landgans
BESCHRIJVING
Historisch gezien wordt de Twentse Landgans, type landgans, gehouden op zogenaamde broeklanden in het oosten van Nederland. Dit zijn laaggelegen gebieden die frequent onder water staan door opwellend grondwater. Omdat een goede grasoogst niet mogelijk was en herkauwers zoals schapen en runderen het risico op de parasitaire worm leverbot zouden lopen, hield men op deze landen ganzen. Het zijn tegenwoordig nog steeds vrije-uitloopganzen, hun voedsel vinden ze voornamelijk door te grazen in weiden. Vaak worden ze gehouden op grasland dat de boerderij omringt. Vanaf oktober krijgen ze wat extra graan, zodat ze in november en december in perfecte conditie zijn voor de slacht.
CULINAIR GEBRUIK
De Twentse Landgans heeft zeer smakelijk vlees. Verder consumeren we ook de eieren en het vet van de gans. In voorbereiding op de winter begint de gans met het maken van vetreserves. Dit vergroot de hoeveelheid vet rondom de organen en onder de huid. Hierdoor zijn de ganzen rond november en december op hun best voor de slacht. Daarom werden ze van oudsher gegeten met Sint-Maarten op 11 november. Gaar de gans zeer langzaam in het eigen vet en je krijgt een perfecte gekonfijte gans.
Er zijn veel andere manieren om de verschillende delen van het dier te bereiden. Van de botten kun je bouillon trekken, de organen zijn lekker in pâté en het vlees kan ook verwerkt worden tot gerookte ham.
ONTDEK HET ARK VAN DE SMAAK BOEK
Wil je meer weten over voedsel en verhalen lezen over gastronomische erfgoed? Bekijk het boek “DE ARK VAN DE SMAAK” in onze webshop.
Huidige situatie
In 2000 werden de laatst overgebleven exemplaren van de Twentse Landgans in een fok- en selectieprogramma gezet, met ondersteuning van de Stichting Zeldzame Huisdierrassen en de Nederlandse Vereniging voor Gedomesticeerde Watervogelfokkers. In 2016 vestigde Slow Food het Presidium Twentse Landgans. Door de fokkers is veel tijd en energie gestopt in het zo natuurlijk mogelijk terugfokken van de dieren, zodat ook de vroege leg en andere gewenste eigenschappen terugkeerden. De extreme droogte in Twente en dus gebrek aan gras heeft de laatste jaren voor grote problemen gezorgd. Ondanks het feit dat verscheidene fokkers in Twente het ras nog steeds houden is de situatie kritiek. In 2020 waren er maar 75 vrouwelijke ganzen geregistreerd. Op beperkte schaal kun je nog producten van de Twentse Landgans direct bij de houder kopen of via winkels die zijn gespecialiseerd in regionale Twentse producten.
Manier van houden
De Twentse Landgans is een echt multifunctioneel ras. Het ras is iets groter dan haar voorouder, de Grauwe Gans. Het is een prima onkruidverdelger. Bovendien benutten we de eieren, het vlees, het vet en de veren en kunnen de ganzen het erf bewaken. De Twentse Landgans komt nog vooral voor in het oosten en het noordoosten van Nederland. De ganzen zijn licht tot middelzwaar en hebben een subtiel opwaarts-gericht postuur. Er zijn witte en bonte exemplaren. De kop, rug en flanken zijn vaak de gekleurde delen. Omdat vaak juist de witte delen geplukt werden, wordt dit ook wel plukbont genoemd. Hun ogen zijn felblauw. Volwassen vrouwtjes wegen tussen de vier en vijf kilogram, en de volwassen mannetjes tussen de vijf en zes kilogram. Veren werden vroeger tot vier keer per jaar geplukt. Witte veren waren geliefder dan de gekleurde, maar de gekleurde dieren worden als sterker beschouwd.