Sint-Jansrogge

“Secale cereale L. ‘Sint-Jansrogge’“
Regio & naamgeving: Gelderland, Noord-Brabant, Overijssel, Utrecht, ‘t Gooi (Noord-Holland)
Categorie: Granen

BESCHRIJVING

Meestal werd Sint-Jansrogge gezaaid op velden waar net andere granen waren geoogst, omdat bekend was dat deze rogge de grond niet uitputte. Daardoor kreeg Sint-Jansrogge ook de naam ‘eeuwige rogge’. De rogge kon ook tot zes of zeven jaar op hetzelfde veld worden geteeld en, nadat het land een jaar braak bleef liggen, opnieuw worden verbouwd. Door het grote wortelstelsel, dat de hoge stengels ondersteunt, was deze rogge minder afhankelijk van kunstmest en kunstmatige bewatering. Door de samenwerking van schimmels en planten via de wortels (mycorrhiza) draagt beplanting met Sint-Jansrogge ook bij aan het behoud van een gezond bodemleven. Het gebruik van pesticiden in de moderne roggeteelt heeft ertoe geleid dat het ecosysteem dat ooit in combinatie met rogge bestond, is verdwenen: denk aan hamsters, kwartels, kwartelkoningen, verschillende insecten zoals sprinkhanen, vlinders en motten, maar ook roofvogels, lariksen en bloeiende planten, waaronder de unieke roggelelie.

Rogge is een kruisbestuiver en daarmee een buitenbeentje in de wereld van de granen. Daardoor zijn er minder landrassen van rogge dan van andere, zelfbestuivende granen zoals tarwe en gerst. De bevruchting vindt plaats nadat de meeldraden zijn uitgekomen. De bestuiving bij rogge is afhankelijk van de weersomstandigheden tijdens de bloei. Droog en zonnig weer is goed, want regenachtig weer beperkt de verspreiding van stuifmeel.


Sint-Jansrogge kan zeker twee meter hoog worden. Het was een belangrijk lokaal ras dat in heel Nederland werd verbouwd tot de opkomst van de moderne rogge tegen het einde van de negentiende eeuw, met name Petkuser Rogge uit Duitsland en later hybride rassen.

CULINAIR GEBRUIK

De korrels van de Sint-Jansrogge worden gemalen tot meel. Het meel werd en wordt gebruikt om brood te bakken; volkorenmeel wordt gebruikt voor roggebrood (acht tot 24 uur gebakken) en ontbijtkoek (vergelijkbaar met gemberbrood). Sinds ongeveer 2010 wordt er roggebier gebrouwen. De Stichting Oude Landbouwgewassen Laren (SOLL) maakt brood en bier met Sint-Jansrogge, René van der Veer bakt bij Bakkerij De Veldkeuken in Bunnik ook brood met dit graan.

ONTDEK HET ARK VAN DE SMAAK BOEK

Wil je meer weten over voedsel en verhalen lezen over gastronomische erfgoed? Bekijk het boek “DE ARK VAN DE SMAAK” in onze webshop.

Huidige situatie

De lokale landrassen zijn praktisch verdwenen en de productie van rogge is dramatisch afgenomen. Sint-Jansrogge was in 2000 bijna uit Nederland verdwenen; alleen Ruurd Walrecht teelde het nog als onderdeel van zijn landbouwcollectie bij Stichting De Oerakker, waarbij hij de velden goed gescheiden hield van andere gewassen om de zuiverheid ervan te beschermen. Walrechts werk bleek erg belangrijk te zijn. Het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) van Wageningen University & Research heeft de Nederlandse Sint-Jansrogge niet in zijn genenbank opgenomen vanwege de kruisreacties met andere roggevariëteiten. Sint-Jansrogge is ook niet opgenomen in de internationale genenbank voor tarwe en rogge in Gatersleben (Duitsland). Inmiddels lijkt Sint-Jansrogge wel bezig aan een bescheiden comeback. Zo zijn er boeren in Groningen die de graansoort verbouwen en laten verwerken in een streekeigen ontbijtkoek. Ook zijn er boeren in het IJsseldal die ermee experimenteren.

SCHRIJF JE IN VOOR ONZE NIEUWSBRIEF

=

 

EN ONTVANG EEN RECEPT UIT

DE ARK VAN DE SMAAK!