Deze keer op naar Stolwijk, midden in de Krimpenerwaard. Het is een warme dag en gelukkig heeft eigenaar Mart-Jan de Jong van De Bonte Weide een mooi, met tentdoek overspannen plekje op het erf uitgekozen voor ons gesprek. Wie Stolwijk hoort, denkt aan kaas. Maar dat is niet het doel van ons bezoek. Waar we op af komen is een bijzonder product: rauwmelkse Kefir!
Kefir is een bijzonder product. Hoe kom je erbij om dat te gaan maken?
‘Dat is een heel verhaal, wil je het horen?’ stelt Mart-Jan als tegenvraag. ‘Vertel maar…’ Mart-Jan begint bij het begin en vertelt hoe hij als tiener begon met een technische opleiding. ‘Maar techniek bleek niet mijn vakgebied en ik ben overgestapt naar de agrarische kant. Toen ik stage ging lopen op een biologisch bedrijf in Hagestein, wist ik: dit wil ik.’ Al op zijn 19e is hij een bedrijf met melkschapen gestart en heeft hij parallel aan de opbouw daarvan de landbouwhogeschool doorlopen. En nu runt hij samen met zijn echtgenote Willy sinds 1999 vol overtuiging een biologisch bedrijf. ‘Doordat we klein zijn begonnen, konden we al heel goed biologisch werken. Dat scheelt al het werk en de zorgen voor het omschakelen zoals je bij sommige bedrijven ziet. Maar in het begin was het wel veel zoeken en uitproberen. We leverden melk aan een kaasfabriek, maar die ging failliet. Dan moet je weer op zoek naar wat anders. In 2010 hadden we de pech van de Q-koorts. Van de 450 schapen werden er slechts 128 geruimd – maar de ellende is dat je met de overgebleven dieren helemaal niets meer kan.’
Wat toen?
‘Een adviseur gaf de suggestie om met melkgeiten aan de slag te gaan. Ik vond dat eigenlijk niets, maar Willy vond het wel aantrekkelijk. De bank zag het ook niet zo voor zich en daarom hebben we ons huis verkocht en een tijdelijke woning betrokken. Dat was weer pionieren. We vonden bijvoorbeeld een kaasmaker, eentje die blauwe aderkaas maakte. Maar die stopte en dat was het eind van dat product. Vervolgens vonden we een partner hier twee kilometer verderop. Het werd kaas, gewassen in bier. Een mooi, maar kwetsbaar product. Die producent stopte op een gegeven moment met kaasmaken van geitenmelk. Toen hebben we ons voorgenomen om niet meer afhankelijk te zijn van anderen, maar alles zelf in eigen hand te houden. En toen kwamen we uit bij de kefir. Ach weet je, ik ben dan wel boer, maar tegelijkertijd ook niet echt. Ik merkte dat ik er gewoon heel veel van houd om projecten te doen, nieuwe dingen op te pakken.’ Kan je leven van de Kefir? ‘Welnee, dat is maar een paar procent van de omzet en 95% van de melk gaat naar de fabriek. Maar het is wel ons eigen product waarmee we nu onze bekendheid hebben, want het zou jammer zijn als al onze melkproductie anoniem blijft.’
Vertel eens iets over de bedrijfsvoering?
We maken een rondje in de stal en het bedrijfsterrein, terwijl Mart-Jan een toelichting geeft. In de stal bewonderen we de jonge geitjes. ‘We gebruiken een fokkerijplan. De geiten en dus ook de bokjes groeien op in ons eigen bedrijf met een uitgebalanceerde voeding van gras, aangevuld met biologisch krachtvoer en kruiden, waarbij we bijvoorbeeld vorig jaar zijn gaan letten op de Omega 3-6 verhouding. We letten nauwkeurig op wat het met de melkproductie en de smaak van de melk doet. In de zomer gaan de geiten naar buiten en nu met dit warme weer komen ze wat eerder weer op stal. We zijn overigens gestopt met onthoornen. De bokjes blijven tot ze geslacht kunnen worden. Het liefst zou ik zwartbonte geiten hebben, we heten niet voor niets De Bonte Weide. Daarvoor hebben we er 30 gekocht, en daar fokken we langzaamaan mee verder. We hebben ook een varkenszeug en zijn gestart met vleesverkoop van onze eigen varkens’. De varkens krijgen we niet te zien, die zitten verstopt om uit de zon te blijven. ‘We gebruiken zonnepanelen voor onze stroomvoorziening, telen miscanthus, doen aan natuurbeheer zodat er een grote verscheidenheid aan planten en kruiden kan groeien en weidevogels het ook naar hun zin hebben, zetten natuurlijk geen bestrijdingsmiddelen in.’
En de toekomst?
‘Ach, we zien wel’, zegt Mart-Jan. ‘Zoals gezegd probeer ik graag iets nieuws. Met de geiten heb ik nu een mooi aantal, daar kan ik van leven. Ik wil ook niet echt groter groeien, maar eerder verbreden, zoals met een vlinder habitat. Dat voorkomt stress en maakt dat we er plezier in kunnen houden. Laten we vooral ook kijken naar de nabije toekomst: we zijn nu bezig met de boerderijwinkel. Die is straks elke zaterdag open. En in de eerste week van augustus krijgen we 249 kippen, dan gaan we ook eieren verkopen. En nog veel dichterbij: vanaf volgende week start de verkoop van het bokjesvlees. Maar voordat jullie weggaan: proef even onze kefir! Heerlijk toch?’ Dat kunnen we zeker beamen.
Verkooppunten voor de kefir:
Biowinkel Gouda
EkoPlaza
Rechtstreex
Meer weten?
Ga naar de website debonteweide.nl. Daar vind je ook meer informatie over de kefir. Voor nuttige informatie kun je ook ontdekdegeit.nl bekijken.
tekst // Slow Food Groene Hart
foto’s // Slow Food Groene Hart
