De zon schijnt als ik in de auto stap, op weg naar het Zuiden. Ik wil erachter komen wat Limburg te bieden heeft op het gebied van good, clean en fair food. Als ik aan “slow food” en “Limburg” denk, denk ik aan ambacht en de Bourgondische leefstijl waar genieten van eten, en daar de tijd voor nemen, centraal staan. Het mag allemaal een tandje langzamer in Limburg, waar de mensen genieten van het leven. Met dat ‘slow’ zit het dus wel goed. Maar good, clean en fair food, is dat geïntegreerd in de Limburgse leefstijl? En op welke manier dan? Waar zijn de Slow Food adressen in Limburg te vinden? Voor Slow Food Nederland ging ik op zoek naar een aantal adressen waar je écht de tijd kunt nemen om je onder te dompelen in good, clean en fair food. Wanneer de A2 een duik maakt en Maastricht langzaam aan de horizon verschijnt, kan het Slow Food avontuur beginnen. Reis met me mee naar Zuid-Limburg en laat je inspireren!
Tekst // Marjolein Lommen
Beeld // MalleMuze, Puur vandewall en Livar
[Dit artikel verscheen eerder op 23 april 2019]
Gedeelde Weelde
Wanneer ik de voormalige Sphinx fabriek binnenwandel, word ik meteen hartelijk welkom geheten door de leden van Gedeelde Weelde, een zogenaamde foodcoop in Maastricht. Deze winkel is een Slow Food plek bij uitstek, daar het is opgericht om consumenten als co-producent weer in verbinding te brengen met lokale producenten, zoals Carlo Petrini aanbeveelt in zijn boek de Slow Food Nation.
In het pand, waar de winkel is gevestigd, is de historie van de fabriek goed zichtbaar, wat de plek een extra dimensie geeft. Gedeelde Weelde doet denken aan een kleine foodhall. Je kunt je onderdompelen in de mooiste producten, bijna allemaal biologisch (en anders van een korte-keten producent), zo lokaal mogelijk geproduceerd en met een eigen verhaal. De regionale producten zijn voorzien van informatiebordjes, waarop het verhaal van het product en de producent te lezen is. Bij alle andere producten staan de leden, sommigen zelf producent, je enthousiast te woord. Daarnaast is er een café waar je kunt ontbijten, lunchen of werken met een lekkere kop thee of koffie van Blanche Dael, die speciaal is samengesteld voor Gedeelde Weelde.
Good, clean en fair staan hier hoog in het vaandel. De producten van een groot aantal Slow Food producenten zijn hier te koop. De winkel wordt gedragen en gerund door de op dit moment elf ondernemersleden leden en andere leden die een handje willen helpen. Ontzettend bevlogen mensen die je graag meer vertellen over de coop en de producten als je een bezoek aan deze winkel brengt!
Puurvandewall
In Eckelrade, een kleine tien kilometer ten zuidoosten van Maastricht, vertelt Mart Vandewall me over zijn bedrijf Puurvandewall, wat hij samen met echtgenote Maria heeft opgericht. Als een van de pioniers in de biologische teelt in Nederland is Puuvandewall in 1975 gestart om te laten zien dat biologisch telen goed mogelijk was. Naast groenten wordt er ook fruit geteeld. Bijzonder hieraan is dat het fruit deels afkomstig is van een monumentale hoogstamboomgaard die in 1905 is aangelegd.
Tegenwoordig is van de oorspronkelijke hoogstamboomgaard nog 20% intact, en deze oudjes dragen nog maar liefst 400-600 kg fruit per jaar. Van de appels die niet verkocht kunnen worden voor consumptie wordt op ambachtelijke wijze stroop gemaakt. De voordelen van deze uitsortering zijn drievoudig: geen verspilling, een eeuwenoude traditie wordt in stand gehouden en het fruitseizoen wordt op deze manier verlengd.
In 2008 is samen met Slow Food Limburg een strooppresidium opgericht, dat als doel heeft het erfgoed van stroop maken in stand te houden. Inmiddels heeft ook Unesco het stroop stoken opgenomen als immaterieel erfgoed. De stroopstookmakerij van Puurvandewall is gevestigd bij Mart aan huis. Een rondleiding is mogelijk, mits er vantevoren contact wordt opgenomen. Plan een bezoek aan de stroopstokerij tussen half oktober en februari, daar in deze periode de stroop wordt gemaakt. De stroopstokers Mart en zoon Magiel vertellen je dan met veel passie hoe de lekkerste stroop wordt gemaakt. Ik heb me namelijk laten vertellen dat mensen van over de hele wereld rechtstreeks bij Puurvandewall stroop inslaan om mee naar huis te nemen! Puurvandewall heeft een boerderijwinkel die iedere zaterdag geopend is. Naast stroop worden hier groenten, fruit, jam, fruitsappen en broden verkocht. Kijk dus eens wat verder dan de grotere steden in Limburg en bezoek Eckelrade voor een unieke ervaring!
Livar
Een stuk noordelijker, naast het abdijklooster in Echt, zo’n vijftien kilometer ten zuiden van Roermond, ligt één van de Livar boerderijen. Vanuit de vraag wat hun varkenshouderij toekomstbestendig zou kunnen maken, is Livar ontwikkeld. In plaats van steeds groter te moeten groeien, kostprijs gedreven te moeten werken en bulkproductie in de anonimiteit te moeten leveren, wilde familie de Rond uit deze cirkel stappen en een kwaliteitsproduct neerzetten. Door een verbinding met cultuurhistorisch erfgoed abdij Lilbosch zijn zij Livar begonnen op de aangelegen kloosterboerderij, die mede gerund wordt door de monniken. Wat begon bij het klooster is inmiddels uitgerold naar negen andere boerderijen, maar in de volksmond worden Livar-varkens nog altijd kloostervarkens genoemd.
Livar werkt vanuit drie kernwaarden: smaak, dierenwelzijn en regio. Een viertal rassen is geselecteerd om de beste smaak te kunnen creëren. Deze varkens hebben vet, dooraderd vet, wat zorgt voor goede smaak (ook als dit vet niet gegeten wordt). Daarnaast kunnen deze varkens buiten scharrelen mét hun krulstaart, wat ervoor zorgt dat de dieren natuurlijk gedrag kunnen vertonen. Bovendien worden de Livar varkens gevoerd met voer uit de regio. Deze drie aspecten zorgen voor onderscheidend vermogen en maken het Livar vlees “de grand cru onder de varkens,” zoals Frans de Rond het verwoord. Een rondleiding op de kloosterboerderij kan geboekt worden op het VVV-kantoor in Echt. Het Livar vlees is door heel Nederland te koop. De verkooppunten zijn te vinden op de website.
Naast deze drie locaties kent Limburg nog meer Slow Food adressen die het bezoeken waard zijn:
• De Bisschopsmolen is een ambachtelijke bakkerij in Maastricht die uitsluitend gebruik maakt van natuurlijke producten. Er wordt gewerkt met spelt, teff, quinoa, haver en boekweit, maar bewust niet met tarwe. Eenvoud en terug naar de essentie staan bij deze bakkerij centraal. Er is ook mogelijkheid om een hapje te eten (ontbijt, lunch, vlaai), een workshop te volgen of te blijven logeren.
• Bij het biologisch restaurant Sjuut draait het om smaak en goede kwaliteit. Er wordt voornamelijk gekookt met biologische, lokale producten die eerlijk en ambachtelijk tot stand zijn gekomen. Een gedeelte van de producten, zoals de vergeten groenten, worden in eigen moestuin geteeld. Bij Sjuut worden gerechten gemaakt die geïnspireerd zijn op de producten en smaken van Limburg.
• Slow Wine is, zoals de naam al doet vermoeden, geïnspireerd op Slow Food principes. Slow Wine importeert natuurlijke wijnen uit Italië van kleine, onafhankelijke wijnproducenten die het natuurlijke beloop van het wijn-maken volgen. Slow Wine is gevestigd in Kanne (België), net over de grens bij Maastricht, waar regelmatig proeverijen worden gehouden. Daarnaast hebben zij een uitgebreide website waar veel informatie over elke wijn te vinden is én een e-shop waar deze wijnen direct besteld kunnen worden.
• Van grootschalige groenteteelt naar een nieuwe manier van landbouw die dicht bij de consument staat, dat is People’s Farm. Vanuit de wens weer in contact te komen met de eindgebruiker van hun producten, is People’s Farm ontstaan. De moestuin van vroeger, maar dan in een modern jasje. People’s Farm biedt een groot en divers assortiment aan groenten en fruit van het seizoen. Breng een bezoek aan hun ‘moestuin’ in Maasbree of boek een kookworkshop, excursie of rondleiding op deze bijzondere Farm en laat je inspireren!
• In het Zuid-Limburgse heuvellandschap wordt Gulpener bier op ambachtelijke wijze gebrouwen met water uit eigen bronnen, hop uit eigen hoptuin en gerst van lokale boeren. Bier van Nederlandse bodem dus. Met zestien verschillende speciaalbieren is er voor ieder wat wils. Om meer te weten te komen breng je een bezoek aan het Gulpener Brouwlokaal, bestaande uit een microbrouwerij waar ook thuisbrouwers kunnen experimenteren. Ook is er een smaakbibliotheek, biertheater, studielab, bierwinkel en een eetcafé waar ook bieren uit de microbrouwerij worden geserveerd. Je kunt er terecht voor een rondleiding, brouwcursussen, proeverijen en zakelijke bijeenkomsten.
• In de kelders van het Ursulinenconvent in Eijsden is Sjevraoje Geitenkaas gevestigd: een kaasmakerij. Gedreven door de vraag hoe voeding in deze tijd nog wordt gemaakt, en hoe het beter en gezonder kan, is Sjevraoje Geitenkaas ontstaan. Boek een proeverij op deze unieke locatie in Eijsden. De kaas is ook te koop in Maastricht, Eys, Meerssen en op de streekmarkt in Cadier en Keer.
• In Geleen ligt het chocolade-atelier Tioccolato. Met Valrhona chocolade worden de creatiefste creaties gemaakt, waarbij ook producten van lokale ondernemers worden gebruikt. Alle chocolade creaties zijn handgemaakt en het assortiment wisselt regelmatig. Benieuwd naar hoe een chocolatier te werk gaat? Neem een kijkje in het chocolade-atelier!
• Voor een wijnproeverij, een bezoek aan een drietal wijnkelders (ieder met een andere functie) of wijnadvies, brengt u een bezoek aan Karakterwijn.
• Bij Semplice e Buono komen passie en productkennis samen. Gebaseerd op de Sardijnse eetcultuur wordt er bij Semplice gebruik gemaakt van zoveel mogelijk biologische en lokale producten. Je kunt hier een hapje eten of iets meenemen als ‘to go’.
• Catering op basis van pure, natuurlijke producten, dat is Ria Joosten Catering en Evenementen. Check de agenda voor toekomstige cateringlocaties in Limburg of kijk op de website voor de mogelijkheden.
• Bij ’t Slakkenhuys heeft u de mogelijkheid een slakkenkwekerij te bezoeken. In de periode april tot en met oktober kunt u de kwekerij op reservering bezichtigen.
• In midden-Limburg kun je bij het Wijn-Depot een uitgebreid assortiment aan wijnen vinden.
Slow Food locaties
Breng je binnenkort een bezoekje aan het prachtige Limburg? Hou onderstaande kaart bij de hand wanneer je je route plant. Op die manier ontdek je bijzondere Slow Food locaties!
