Heidehoning
BESCHRIJVING
Heidehoning wordt verzameld door alle bijenrassen. Maar het is vooral de Zwarte Bij, het oorspronkelijke West-Europese bijenras, die gespecialiseerd is in de late dracht van de struikheide (Calluna vulgaris), de drachtplant die de nectar levert. Vroeger was de (korf)imkerij volledig gericht op de late dracht van de heide en als de weersomstandigheden het toelaten wordt in Drenthe en op de Veluwe in de nazomer en herfst nog steeds Heidehoning gewonnen.
In het algemeen is de imkerij tegenwoordig overigens meer naar lente- en zomerdracht verschoven. Heidehoning is namelijk om een aantal redenen lastig te winnen. De heide moet voldoende vocht hebben gehad, alleen dan kunnen de bijen de nectar oogsten. Een gezegde luidt: ‘Met de bijen moet je door de modder naar de heide en door het stof weer terug’.
Er is dan ook niet elk jaar heidehoning. Daarnaast is Heidehoning dik en stroperig en daarom lastig uit de raten te halen. De imker haalt daarvoor een soort spijkerbed over de ramen waardoor de honing in elk celletje apart geroerd wordt. Zo wordt de honing vloeibaar en kan hij geslingerd worden. Heidehoning heeft een specifieke smaak: aromatischer, sterker en ietwat bitterder dan gewone honing. Heidehoning is donkerrood tot lichtbruin van kleur. Heideraathoning wordt als de topproduct van het bijenhouden gezien.
Eenmaal geoogst is Heidehoning van goede kwaliteit zo stijf dat als je de pot omkeert, de honing er niet uitloopt. Heidehoning mag alleen Heidehoning heten als hij 30 tot 45 procent heidepollen bevat en en niet meer dan 23 procent vocht; hij is dan zo’n zes maanden houdbaar. Sinds 1902 al wordt de eerste Heidehoning van het seizoen aangeboden op de historische markt in Eerbeek. Jaarlijks wordt Heidehoning gekeurd, meestal in november.
ONTDEK HET ARK VAN DE SMAAK BOEK
Wil je meer weten over voedsel en verhalen lezen over gastronomische erfgoed? Bekijk het boek “DE ARK VAN DE SMAAK” in onze webshop.
Huidige situatie
De geproduceerde hoeveelheid Heidehoning is sterk afgenomen, voornamelijk door de afname van het areaal heide. Begin 1900 was er nog 450.000 hectare heide in Nederland, dat is geslonken tot ongeveer veertigduizend hectare. Die minder dan tien procent van het originele oppervlak is ook nog eens van slechte kwaliteit. Door meer en meer stikstof in de bodem groeien grassen en andere gewassen harder dan heide en verdringen deze. Afplaggen en begrazen, maatregelen die de groei van de heide stimuleren, zijn duur. Ook de droogte van de laatste jaren heeft de heide geen goed gedaan. Toch wordt er op kleine schaal nog steeds Heidehoning gewonnen. Hij is te koop bij de imkers zelf en in lokale winkels.
Manier van houden
De bijenkasten worden gemaakt van hout (vroeger bestonden de bijenkorven uit rogge- of buntgras), de bijenraten van bijenwas. De kasten worden door de imkers geplaatst op de Veluwe en in Drentse natuurgebieden, maar pas als de heide bloeit en genoeg pollen en nectar voor de honing kan leveren. Om de bijenkasten in de natuurgebieden te mogen plaatsen moet je als imker een speciale vergunning hebben.