Van de Brabant Bellefleur tot de Soesterknol en van de Rabarber ‘Red Champagne’ tot de Zeeuwse Kreeft; Nederland beschikt over bijzondere seizoensproducten. Elk seizoen worden wij in de keuken geïnspireerd door grote culinaire variëteit. Slow Food wil de consumptie van deze producten bevorderen en gaat daarom een jaar lang op culinaire reis door de Nederlandse eetcultuur. Wij willen laten zien hoe divers en mooi ons lokale voedselaanbod is én aandacht vestigen op producten uit de Ark van de Smaak. Dit keer in de schijnwerpers: de Zeeuwse kreeft.
Tekst // Carmen Groeneveld
Beeld // Slow Food International & Chanikam Tongsupa
De Zeeuwse Kreeft
Stel we zien de zondvloed aankomen, welke groente, fruit, granen, dierenrassen, vleeswaren, kazen en dranken móet Noach dan meenemen op zijn Ark? Dat is de vraag die de initiatiefnemers van de Ark van de Smaak zich stelden bij het starten van de Ark. Eén van de producten die mee aan boord mag en waar Nederland erg trots op mag zijn zwemt gewoon in onze eigen wateren: de Zeeuwse kreeft. Liefhebbers van kreeft zijn van mening dat deze Zeeuwse kreeft de beste ter wereld is. Goed nieuws voor hen (en voor iedereen die ‘m nog niet geproefd heeft): het kreeftseizoen is geopend!
De feiten op een rijtje
Latijnse naam: Homarus Gammarus
Seizoen: laatste donderdag van maart tot 15 juli
Onderscheid t.o.v. andere kreeften: donkerder van kleur, richting blauw in plaats van violet. Verder zachter, malser en zoeter van smaak
Wist je dat… de Zeeuwse kreeft voorheen bekend stond als de Oosterschelde kreeft? De kreeft heeft een andere naam gekregen omdat hij nu ook in het Veerse Meer en op de Grevelingen voorkomt.
Als een kreeft in het water
Er bestaan verschillende verhalen over de verschijning van de Zeeuwse kreeft in de Zeeuwse wateren. Eén van die verhalen vind zijn oorsprong in Noorwegen. Er zou in de achttiende eeuw een schip met levende Noorse kreeften aan boord gezonken zijn bij Zierikzee. Het verhaal vertelt dat deze kreeften ontsnapt zijn, en dat zij zich in de Oosterschelde hebben gevestigd. De kreeften zouden de voorouders zijn van de Zeeuwse kreeft. Echter is dit volgens biologen een echt ‘broodje – kreeft – verhaal’.
Een ander verhaal luidt dat de larven van de Zeeuwse kreeft in de Oosterschelde terecht zijn gekomen na de indamming van de Zeeuwse wateren. Na de geboorte zwemmen kreeften nog ongeveer twee weken als larf door de zee. Ze worden door de stroming meegevoerd, maar dalen na een tijdje naar de bodem opzoek naar spleten en gaten om in weg te kruipen. Je verwacht het misschien niet maar de Oosterschelde biedt een gunstige rotsachtige leefomgeving voor kreeften. Volgens biologen zijn door de bouw van dammen en dijken – zo’n 150 jaar geleden – via de zeestroming enkele larven in de Oosterschelde terecht gekomen. Deze larven hebben zich hier gevestigd en zijn uitgegroeid tot kreeften. Zij hebben zich vervolgens voortgeplant en zo is de Zeeuwse kreeft ontstaan.
In de jaren daarna heeft de Oosterschelde vaak te maken gehad met lage temperaturen en lage zoutgehaltes. Dit heeft de populatie van kreeften flink uitgedund. Alleen de sterksten hebben dit overleefd, en zij hebben de voortplanting van de Zeeuwse kreeft op hun naam staan. De Zeeuwse kreeft heeft een geheel eigen DNA waardoor hij zich onderscheidt van andere soorten kreeften.
Zorgvuldige vangst
Het ideale consumptie gewicht van de Zeeuwse kreeft is tussen de 500 en de 800 gram. Dit gewicht bereikt de kreeft echter pas na zes tot tien jaar. Voor de snelle rekenaars onder ons; gemiddeld groeit de Zeeuwse kreeft dus 100 gram per jaar. De groei van de kreeft is afhankelijk van de watertemperatuur. Bij hele koude temperaturen zijn de kreeften erg inactief en houden ze een soort van winterslaap. In koude winters groeit de Zeeuwse kreeft dus niet veel. Bij temperaturen boven de 6°C komt echter de stofwisseling van de kranige beestjes op gang en gaan ze lopen en bewegen.
De Zeeuwse kreeft is zeldzaam. Daarom wordt er ook zeer zorgvuldig omgegaan met de vangst van de beestjes. Te kleine exemplaren die gevangen worden, plaatst men weer terug in zee om nog verder te kunnen groeien. Ook de zwangere vrouwtjes worden voorzichtig weer in zee geplaatst, om zo de voortplanting van de Zeeuwse kreeft te bevorderen en garanderen.
Nadat de kreeft is gevangen, wordt hij tot het moment van consumptie bewaard in zogenaamde ‘lobster boxen’. Deze boxen worden gevuld met water uit de Oosterschelde; het natuurlijke leefwater van de Zeeuwse kreeft. Op deze manier blijven de kreeften rustig leven voordat ze geconsumeerd worden.
Vrouwen komen van Venus, mannen komen van Mars
Qua uiterlijk verschillen de mannetjes en de vrouwtjes enkel in de breedte van de staart. De vrouw heeft een bredere staart. Dit heeft zij omdat zij daaronder de eitjes moet dragen, zodat deze veilig opgeborgen zijn. Qua smaak zit er nagenoeg geen verschil tussen de mannetjes en de vrouwtjes. Wel wordt door restaurants vaak de voorkeur gegeven aan de vrouwtjes. Dit is omdat zij een mooi rood smaakvol corail [red.: kreeftenmerg] in de kop hebben.
Beeld // Chanikam Tongsupa *
Voedingswaarden
De Zeeuwse kreeft bevat de volgende voedingswaarden per 100 gram:
Calorieën: 97 gr
Eiwitten 20,41 gr
Koolhydraten: 1,28 gr
Vet: 0,58 gr (waarvan verzadigd 0,11 gr)
Vezels: 0 gr
Natrium: 702,82 mg
Verkooppunten
Ben je benieuwd waar je de Zeeuwse Kreeft kunt kopen om thuis te kunnen bereiden? Bezoek of bestel de Zeeuwse Kreeft bij één van de volgende verkooppunten:
Proeven
Heb je zin om de Zeeuwse Kreeft in een restaurant te proeven? Breng een bezoekje aan het prachtige Zeeland en proef de Zeeuwse Kreeft bij één van de volgende adressen:
- Strandpaviljoen Zuid Zuid West – Renesse
- Strandrestaurant Our Seaside – Renesse
- Proeflokaal d’Ouwe Smisse – Zonnemaire
(Proeflokaal d’Ouwe Smisse is tevens aangesloten bij Slow Food; lokaal en traditioneel koken staat in dit restaurant centraal) - Hostellerie Schuddebeurs – Schuddebeurs
- Brasserie Maritime – Zierikzee
- Restaurant De Proeverij – Zierikzee
- Brasserie Sailor’s Inn – Bruinisse
- Restaurant Oesterbeurs – Yerseke
- Restaurant Het Binnenhof – Goes
- Restaurant De Korenbeurs – Goersdijk
- Seafarm Restaurant – Kamerland
- Auberge De Campveerse Toren – Veere
- Bistro Beaufort – Cadzand
- Bistro De Kluiver – Breskens
- Auberge Des Moules – Phillepine
- Restaurant Napoleon – Hulst
Geniet en eetsmakelijk!
Over de Ark van de Smaak
De Ark van de Smaak is een internationale catalogus van kleinschalige kwaliteitsproducten die horen bij een specifieke cultuur, historie of traditie van een streek of land. Door bijzondere groente- en fruitsoorten, granen, dierenrassen, dranken, kazen en vleeswaren onder te brengen in de Ark van de Smaak bieden we een platform en nodigen we iedereen uit om deze producten te beschermen door ze weer te kopen en te eten. Of – in het geval van bijvoorbeeld bedreigde wilde diersoorten – door ze juist niet meer of veel minder te eten zodat ze zich weer kunnen voortplanten.
De Ark van de Smaak is een project van Slow Food met als doel biodiversiteit te behouden en te herstellen. We doen dit omdat de diversiteit in gewassen, dierlijke rassen, maar ook de diversiteit van lokale keukens in hoog tempo afneemt. Dat is niet alleen jammer, maar ook een risico voor de toekomst van ons voedselsysteem. Want als bepaalde rassen en tradities verdwijnen, krijgen we niet zomaar meer terug. Terwijl een grote biodiversiteit het voedselsysteem flexibel en toekomstbestendig kan maken. Bijvoorbeeld als het gaat om klimaatverandering.
Wereldwijd zijn er inmiddels meer dan vijfduizend producten opgenomen in de Ark van de Smaak, waarvan 76 Nederlandse. De Ark van de Smaak is een levend project waar altijd weer nieuwe producten aan toegevoegd kunnen worden. Deze worden beoordeeld door de Ark van de Smaak commissie.
Over de auteur
Dit artikel is geschreven door Carmen Groeneveld. Carmen heeft al van jongs af aan een enorme passie voor eten. Met de jaren is haar passie voor goed en eerlijk voedsel gegroeid. Nadat zij was afgestudeerd aan de Hotel Management School Maastricht, verdiepte zij haar kennis door middel van een master aan de University of Gastronomic Sciences (ook wel bekend als de universiteit van Slow Food) in Pollenzo te Italië. Daar heeft zij alles geleerd over Slow Food. Sinds kort is Carmen actief als redacteur voor Slow Food Nederland.
* Ter verduidelijking: dit is geen afbeelding van de Zeeuwse Kreeft. Deze afbeelding geeft enkel weer hoe een kreeft eruit ziet nadat hij of zij gekookt is.