De voedseltransitie is in volle gang. Overal in ons land zijn mooie voorbeelden van vernieuwende concepten van duurzame landbouw, korte ketens en betrokken burgers. Voor een volgende stap in deze belangrijke ontwikkeling is ondersteunend beleid nodig. Het provinciale beleid is de brug tussen (inter) nationale missies en beleid en regionale, lokale acties. Provincies kunnen hierin op verschillende manieren een voortrekkersrol spelen. In het licht van de huidige provinciale coalitie-onderhandelingen geven Slow Food Nederland en Het Voedsel Anders netwerk de volgende suggesties.
.
Tekst // Slow Food Nederland & Voedsel Anders
Beeld // Scott Warman via Unsplash
.
.
1. Kies voor een integrale, thematische aanpak die aansluit bij de bestaande sectorale beleidsstructuren
Voedselbeleid met een lange termijn visie op basis van verschillende toekomstscenario’s. Leg hierin verbindingen met alle provinciale kernopgaves m.b.t drinkwaterkwaliteit, PAS, Natura2000 opgaves, etc. en andere bovenwettelijke sectorale doelen: biodiversiteit, sociale agenda, gezondheid, economische agenda, energieopgave, klimaatdoelen, etc.
.
.
2. Organiseer een voedselraad en zet in op participatieve democratie
Faciliteer een agrofood community met betrokken stakeholders uit de hele voedselketen en aanverwante sectoren. Zorg voor evenementen, inspiratie, uitwisseling van ervaringen en het delen van best practices. Maak on- en offline verbindingen. Faciliteer richting zelfsturende communities bij gebiedsontwikkeling of rondom specifieke onderwerpen zoals korte ketens en natuurinclusieve landbouw.
.
.
3. Adviesloket met stimulerende subsidies voor ondernemers op basis van oplossing richting en missie, in plaats van alleen op innovatie
Zorg dat er een pakket van ondersteuning ligt voor haalbaarheidsstudies tot implementatie, tot cross sectorale samenwerkingen en kennisoverdracht in samenwerking met kennisinstellingen. Blijf actueel qua kennis en actief met onderzoek.
.
.
4. Investeer in voedselonderwijs voor alle leeftijden en opleidingsniveaus
Gericht op bewustwording van alle facetten, de urgenties en uitdagingen, en van kansen en ontwikkelingen. Toekomstgericht onderwijs met veerkrachtige, ondernemende vaardigheden, en ook de vaardige burger en consument: bewust kiezen, en koken, excellente communicatie en denken-in-netwerken en vaardigheden, die passen bij de nieuwe ‘ambachten’.
.
.
5. Aandacht voor duurzame en gezonde consumptie
Publiekscampagnes om de burger en de hele keten te betrekken bij een duurzaam voedselsysteem met betaalbare en gemakkelijke, gezonde keuzes. Uitleg van werkelijke maatschappelijke kosten en baten via True Pricing. Branding/marketing trots op lokaal voedsel, culinaire geschiedenis en lokale samenwerking. Samenwerking m.b.t preventie akkoord, versterken sociale cohesie, positieve gezondheid.
.
.
6. Lobby via IPO, Rijk en GLB voor effectieve regelgeving en kostendekkende betalingen voor ecosysteem-diensten
(natuur, landschap, verhoging organische stof in bodem) door boeren die inspanningen leveren in plaats van generieke hectare-subsidies aan alle boeren. Hiervoor is het noodzakelijk dat het GLB wordt hervormd, waarbij marktregulering kan leiden tot kostendekkende prijzen aan boeren voor een duurzamere productie. Dit leidt ook tot True Pricing waarbij alle maatschappelijke kosten in de consumentenprijzen worden opgenomen. Lobby richting hogere overheden en gemeenten voor een duurzaam integraal voedselsysteem samen met boeren- en maatschappelijke organisaties, voedselraden en voedselcoördinatoren.
.
.
7. Denk grensoverschrijdend en in kringlopen en gebruik ketenregisseurs om nieuwe duurzame voedselketens te organiseren
Hoe kunnen we via korte ketens, hoogwaardige kwaliteit voedsel leveren aan inkopers (zorginstellingen, kantines, scholen, supermarkten, horeca) in metropool gebieden in de buurt? En hoe kunnen we diensten (wonen, zorg, educatie, toerisme, etc.) uit de stad weer terug naar het platteland brengen? Slimmer omgaan met grondstoffen is een must, aansluitend bij de circulaire economie. Door boven genoemde GLB-hervorming wordt het mogelijk kringlopen (inclusief veevoer) zo regionaal mogelijk te sluiten.
.
.
8. Maak keuzes, stimuleer, en geef nudges. Stel grenzen aan uitstoot, schaalgrootte, overlast, productie-quota
Zorg voor een vernieuwend pachtbeleid dat bepaalde eisen stelt aan het gebruik. Stimuleer pilots met een echt vernieuwende aanpak – die een plus scoren op alle duurzaamheidsfactoren: bodem, water, klimaat, biodiversiteit, gezondheid, eerlijke prijs.
.
.
9. Creëer een push en pull rondom duurzaam voedsel en zet in op betrokkenheid en verantwoordelijkheid bij de samenleving
Faciliteer debat, betrek boeren- en maatschappelijke organisaties, ondernemers en burgers rechtstreeks. Wees niet dogmatisch, zorg voor diversiteit in (ecologische en technologische) paradigma’s voor een weerbaar en veerkrachtig voedsel systeem. Stimuleer kruisbestuiving tussen verschillende benadering en initiatieven.
.
.
Inspirerende voorbeelden
Er zijn al diverse provincies die op specifieke punten invulling geven aan de voortrekkersrol. Hiermee worden goede stappen gezet richting een provinciale Voedsel Agenda. Deze ervaringen kunnen inspiratie bieden voor andere provincies. Voorbeelden zijn:
.
.
Voedselfamilies Zuid-Holland
Sinds begin 2016 werken koplopers en innovators in de voedselketen in Zuid-Holland met elkaar samen in een open netwerk met de naam Voedselfamilies. In het kader van dit project dat door de Provincie in samenwerking met regionale stakeholders wordt uitgevoerd worden positieve initiatieven en ervaringen uitgewisseld en met elkaar verbonden waarmee innovatieve oplossingen voor een duurzame voedselketen. In het Manifest Voedselfamilies dat afgelopen jaar werd opgesteld wordt ingezet op 1) Eerlijke prijzen en nieuwe verdienmodellen, 2) Anders en strategisch omgaan met grondposities, -prijzen en -financiering, en 3) Werken naar vitale bodem, gezond water en hoge biodiversiteit. Lees meer.
.
.
Groen Ontwikkelfonds Brabant
Middels het Groen Ontwikkelfonds Brabant ondersteunt de Provincie Brabant particulieren, ondernemers en overheden bij het realiseren van nieuwe natuur. Ondersteuning vindt plaat met geld, grond én kennis. Het GOB heeft in de afgelopen jaren in belangrijke mate bijgedragen aan initiatieven die bijdragen aan de omslag naar natuur-inclusieve landbouw waaronder biologische landbouw, agrarisch natuurbeheer, voedselbossen en agroforestry. Lees meer.
.
.
Gelders Kennisnetwerk Voedsel
Provincie Gelderland zet in op een actief voedselbeleid, onder andere door het ondersteunen van het Gelders Kennisnetwerk Voedsel. Dit netwerk biedt Gelderse gemeenten praktische voorbeelden en oplossingen om het thema voedsel op de agenda te krijgen. Dit gebeurt door het organiseren van bijeenkomsten en advies op maat. De provincie ondersteunt dit ook door middel van een subsidieregeling ‘Korte voorzieningsketens’ (onderdeel van POP3), waarmee gemeenten in de gelegenheid worden. Lees meer.
.
.
Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw
De drie noordelijke provincies en het Rijk hebben in het kader van de Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw afspraken gemaakt voor een gebiedsgerichte uitvoering en versnelling van natuur-inclusieve landbouw. Zo stimuleert de provincie Fryslân met het ‘Living Lab Natuurinclusieve Landbouw’ initiatieven waarbij boeren natuurdoelen in hun bedrijfsvoering om biodiversiteit te versterken. In Drenthe kunnen melkveehouders een duurzaamheidsplan laten maken. Als zij concrete maatregelen uitvoeren, ontvangen de ondernemers financiële ondersteuning. De provincie Groningen stimuleert experimenteren met andere vormen van bodembewerking of het gebruik van groenbemesters, waarbij de effecten op de natuur en biodiversiteit en bedrijfseconomie inzichtelijk worden gemaakt. Dit zijn prima voorbeelden waarmee de verduurzaming van de landbouw kan worden versneld. Lees meer.