Boodschappen doen bij de boer leek tijdens de coronaperiode even het nieuwe normaal te worden. Maar nu we weer naar het werk gaan en oude gewoontes oppakken, lijkt dat helaas niet door te zetten. Maar de aanhouder wint, want…
Rechtstreex verovert het Groene Hart
Voor wie het nog niet kent: bij Rechtstreex kun je seizoens- en streekgebonden producten bestellen die afkomstig zijn van boeren en makers uit de regio. Je bestelt ze online en haalt ze op bij een afhaalpunt bij jou in de buurt of laat ze thuisbezorgen. Gestart vanuit Rotterdam en nu ook actief vanuit Den Haag. En dus ook met producten uit het Groene Hart. We spreken Maarten Bouten, oprichter van Rechtstreex.
Wie is Maarten Bouten? Hoe ben je op het idee van Rechtstreex gekomen?
“Ik heb altijd al interesse gehad in de combinatie van voedsel, duurzaamheid en ondernemen. Ik heb in Delft gestudeerd, dat ligt natuurlijk naast het Westland. Daarbij dacht ik ‘hé wat gek eigenlijk, daar groeien heel veel paprika’s, maar als ik er een wil kopen, dan moet ik naar de supermarkt. En daar koop ik een paprika, waarvan ik geen idee heb waar die vandaan komt. Waarom kan ik die paprika niet rechtstreeks kopen, kan dat niet anders?’ Dat was in 2001 en dat idee heeft heel lang in mijn hoofd gespeeld. In 2011 ben ik begonnen met een website, Heerlijk Vers, om voor Zuid-Holland te laten zien waar boerderijwinkels waren en waar je direct bij de boer kunt kopen. Consumenten bleken dat interessant te vinden, maar voor boeren was dat commercieel niet aantrekkelijk. Dat bracht mij ertoe om met het concept ‘handel’ iets te doen. Samen met Arthur Nijhuis ben ik Rechtstreex begonnen en hebben we meegedaan aan het opzetten van de Fenix Food Factory, allebei in Rotterdam. Van inkoop via de Groene Hart Coöperatie zijn we steeds meer overgegaan naar zoveel mogelijk zelf contact leggen met boeren en zelf inkopen.”
Hoe selecteer je de boeren voor Rechtstreex?
“We hebben een aantal criteria. Transparantie is het allerbelangrijkst. Dat betekent vooral dat alle vragen die we stellen goed beantwoord kunnen worden, dat het duidelijk is waar een product vandaan komt en hoe het gemaakt wordt.
Verduurzaming is ook een criterium. Dan kom je vaak uit bij biologische producenten. Maar niet iedereen heeft behoefte aan biologisch, dus kijken we ook breder. Dat geeft meteen de gelegenheid om het gesprek met zo’n producent aan te gaan en deze te stimuleren tot stappen naar verduurzaming. Niet dat een bedrijf dan na een jaar meteen anders gaat werken, maar het maakt dat boeren ook weten wat voor vragen er leven bij consumenten en wat zij belangrijk vinden. Dat is natuurlijk heel anders dan dat je als boer afzet op een anonieme markt, waarbij je geen idee hebt wat de consument van jouw producten vindt. Wij merken dat boeren directe feedback op het gebied van kwaliteit, smaak en duurzaamheid heel erg waarderen. Duurzaamheid is trouwens een lastig thema, er bestaat geen waarheid, maar door goede gesprekken kun je van elkaar leren en bewuste keuzes maken.
Een praktisch criterium is de logistiek. Daarbij geldt de vraag of de locatie van de producten op een route past en of er voldoende producten zijn die het de moeite waard maken voor een stop.”
Jullie hanteren een cirkel van 50 kilometer rond de stad. Hoe is die afstand gekozen?
“We zien 50 kilometer als het landsdeel waarin je woont, dat voelt als jouw omgeving. En als je een plaatsnaam van herkomst ziet, dat je weet waar dat ligt. Het maakt het herkenbaar voor de consument en als Rechtstreex hebben we zo de mogelijkheid tot persoonlijk contact. Dat komt ten gunste van de genoemde transparantie. Bovendien willen we een zo compleet mogelijk assortiment. Met die cirkel heb je te maken met verschillende landschappen en verschillende boeren en dus een verscheidenheid aan producten. Alleen rond Rotterdam al zie je bijvoorbeeld Midden-Delfland met een veenweidegebied, de kassen van het Westland en de Hoekse Waard met kleigrond. Soms is het zoeken, maar nu hebben we bijvoorbeeld ook asperges uit Woubrugge voor Den Haag. Omdat de leverancier een beperkte productie heeft, halen we ze ook uit West Brabant voor Rotterdam. Misschien niet helemaal ‘onze streek’, maar voor enkele producten gaan we net over de grens van die 50 kilometer. We halen in ieder geval geen dingen van 100 kilometer ver weg. Voor de activiteiten vanuit Den Haag geldt dan natuurlijk weer een verschoven cirkel van 50 kilometer, alhoewel er wel overlap in zit.”
Met 50 kilometer rond Den Haag kom je in zee – hoe zit het dan met Noordzeevis? Dat zien we nog niet in het assortiment.
“We hebben zeker naar vis gekeken, die keten onderzocht en partijen gesproken. Het is de vraag of de gemiddelde consument op hele vissen zit te wachten. We hebben een partij gevonden die ze kan schoonmaken, snijden en verpakken. De herkomst van de vis was echter niet transparant door dat alle vis via de veiling moet gaan. Het bleek niet mogelijk om vis van een specifieke visser te kopen. We kijken nu naar kweekvis – daarbij kan je de vraag stellen of kweekvis wenselijk is. Maar het komt wel van één specifieke visser, die alle vragen kan beantwoorden over de kweekwijze, de voeding, et cetera. Voor ons is de transparantie dan leidend.”
Jullie hebben in het assortiment niet alleen boerenproducten, maar ook fabricaten. Zijn daar ook criteria voor?
“Klopt, wij hebben het dan over ‘makers’. Soms komen ingrediënten niet uit de regio. De regel is dat producten hier geteeld of gemaakt moeten zijn. Zo komen de koffiebonen van verder weg – dat kan niet anders – maar de koffie wordt wel hier gebrand. En dan zoeken we naar een koffiebrander die precies weet waar de koffie vandaan komt en bij wie de transparantie in de keten volgens onze principes aanwezig is.”
Rechtstreex benoemt ook een eerlijke prijs voor de producent, 56% gemiddeld gaat naar de producent. Dan moeten jullie het toch heel anders doen dan een supermarkt.
“We hebben een ander prijsmodel. Een supermarktinkoper bekijkt wat een consument maximaal bereid is te betalen, waar hij zo goedkoop mogelijk kan kopen en hoe hij de winstmarge zo groot mogelijk kan maken. Dat geldt voor bijvoorbeeld aardappels. Een aardappelboer krijgt een paar cent per kilo, maar het wordt in de supermarkt verkocht voor soms meer dan een euro. Tegelijkertijd haalt de supermarktinkoper klanten naar binnen voor producten, waarbij de marge juist heel klein is. Bijvoorbeeld melk lijkt dan heel goedkoop, maar is het niet. Dat voelt dan niet alleen heel oneerlijk voor de boer, maar het is voor de consument totaal ondoorzichtig hoe de prijs tot stand komt en het geeft een vertekend beeld over wat producten nu werkelijk kosten.”
Hoe werkt dat dan bij Rechtstreex?
Voor die eerlijke prijs én de transparantie hanteren we een vaste formule: de producent of boer bepaalt de prijs. Onze kosten gaan daaroverheen en dat wordt de eindprijs voor de webshop. Dat maakt dat we op sommige producten wel wat duurder zijn, maar het verhaal blijft helder.”
Hoe groot is Rechtstreex nu?
“We bedienen nu zo’n 2000 huishoudens per week. Deze bestellen gemiddeld een keer per twee weken, dus er zijn 4000 actieve klanten. We organiseren dat met ongeveer 50 medewerkers. De wijkchefs op de afhaalpunten zijn allemaal ondernemers. Voor een afhaalpunt heb je 30 à 40 bestellingen per week nodig om dat op een leuke manier te kunnen runnen. Dat lukt nog niet overal. Daarom kijken we ook of we dat nog op een andere manier kunnen organiseren, bijvoorbeeld bij bestaande afhaalwinkels of lunchrooms waar we een kleiner aantal bestellingen naartoe brengen.”
Wat is jouw droom?
“Dat we als Rechtstreex een dusdanige schaalgrootte bereiken, om naast de grote marktspelers te opereren. Met eenzelfde lokale opzet als bij Rotterdam en Den Haag. We hebben nu zoveel know how opgebouwd, die kunnen we ook voor andere regio’s inzetten. En met meer schaalgrootte kunnen we onze marges kleiner maken, zodat de producten voor meer mensen toegankelijk worden. Het uiteindelijke doel is om overal in Nederland een bloeiende lokale voedselketen te realiseren.”
Meer weten of bestellen? Zie de website: rechtstreex
Tekst // Slow Food Groene Hart
Foto’s // Slow Food Groene Hart
Logo // Rechtstreex