Kleine Rode Boon

Productnaam
Rode kleine in het Nederlands.
Reade krobbe’ of krûpke in lokaal dialect.

Categorie
Peulvruchten

Wetenschappelijke naam
Phaseolus vulgaris L.

Productiegebied (provincie / regio / stad / land)
Friesland. De noordelijke delen van de Friese bossen. Nederland.

Seizoen
Zaaien eind mei.
Geoogst van september tot en met oktober.

Kenmerken
De planten geven lange, ronde, naar beneden hangende peulen. De bonen zijn relatief klein, rood van kleur en hebben goud-/oker vlekken. 

Organoleptische evaluatie (smaak / geur / consistentie)
De boon heeft een verrassend pittige smaak en is een beetje zoet.

Beschrijving van het product
De kleine rode boon is een specifiek Fries ras, hij komt voornamelijk uit de Friese bossen. Het ras behoort tot een groep bonen die alleen in het noorden van Nederland voorkomt. In Groningen zijn bijvoorbeeld de bontis gevonden, een verwant ras dat een beetje op dit Friese ras lijkt. De boon is relatief sterk en bestand tegen koude, natte weersomstandigheden en wind. Het ras is ook immuun voor virussen. Studies hebben aangetoond dat er meer antioxidanten in rode (of zwarte) bonen zitten dan in gele of witte bonen vanwege dezelfde bestanddelen die hem ook zijn rode kleur geven. De kleine rode boon staat bekend om zijn relatief pittige smaak.

De ideale zaaiafstand voor de bonen is 15 cm in de rijen en 40 cm tussen de rijen, de zaden moeten ongeveer 2 cm diep in de grond worden gezaaid. De oogst gebeurt handmatig, de planten worden dan gedroogd op het land op zogenaamde ruiters, houten stokken in de vorm van een tipi die de bonen van de grond tilt. De bonen kunnen ook ondersteboven worden opgehangen om ze een paar dagen onder een afdak te drogen. De zaden zijn verkrijgbaar in een klein aantal speciaalzaken, meestal in Friesland. De bonen worden momenteel alleen nog maar gekweekt door enkele kleinschalige boeren in de Friese bossen. 

Eetbare onderdelen en kooktechnieken
Onderdeel (fruit / stengel / zaden)
Zaden

Manieren van conservering (drogen / drogen / fermenteren) 
Gedroogd

Manieren van koken (bv. gekookt / gebakken gebakken / geroosterd)
Koken

Culinair gebruik
De boon valt niet uit elkaar tijdens het koken. Tijdens het koken verandert de kleur van de boon echter wel, van rood naar lichtbruin. De bonen kunnen ook in een vroeger stadium als groene boon worden gegeten. Na het drogen moeten de bonen 8 tot 24 uur worden geweekt voordat ze ongeveer 45 minuten worden gekookt. Ze worden meestal gekookt in hetzelfde water als waarin ze zijn geweekt. Omdat ze tijdens het koken niet uit elkaar vallen, geven ze een ander resultaat in recepten met bonen dan andere bos-bonen. De bonen worden traditioneel gegeten met gefrituurd gerookt spek en spekvet, soms aangevuld met een lepel azijn. Omdat de bonen door het drogen kunnen worden bewaard, zijn ze een typisch winter ingrediënt.

Productgeschiedenis (sociaal / religieus / cultureel en economisch belang)
De kleine rode boon heeft een lange geschiedenis onder de mensen op het lokale platteland in Friesland. Oorspronkelijk werd deze variëteit gegeten door mensen die een beroep hadden waarbij ze zware fysieke arbeid verrichten. De naam krobbe zou kunnen verwijzen naar het feit dat de boon vrij klein is in vergelijking met andere bos-bonen. In het Fries wordt het woord krobbe namelijk vaak gebruikt om een klein kind te beschrijven.

Huidige status
Veranderingen in levensstijl en diëten hebben geleid tot een afname van de teelt en het gebruik van de boon. Jongere generaties geven de voorkeur aan voedsel dat sneller te bereiden is, met hun lange week- en kooktijd nemen de kleine rode bonen veel tijd in beslag. Vandaag de dag produceren en verkopen slechts een handvol telers in de Trynwâlden-streek in Friesland de bonen op zeer kleine schaal.

SCHRIJF JE IN VOOR ONZE NIEUWSBRIEF

=

 

EN ONTVANG EEN RECEPT UIT

DE ARK VAN DE SMAAK!